Rənglənmiş tarix: Cümhuriyyətin qurucuları

Dizayner Tural Hüseyn Cümhuriyyət qurucularına həsr olunmuş digər işləri.

Fətəli xan Xoyski

Read Full Post »

Rəsulzadənin gənclik fotosu

Dizayner Tural Hüseyn Cümhuriyyət qurucularından biri olan M.Ə.Rəsulzadənin fotonusnu yenidən işlənmiş versiyada təqdim edib. Footoda Rəsulzadənin 23 yaşı var.

Read Full Post »

ADR 102 il!

(c) Admedia

Read Full Post »

Məhəmməd Əmin Rəsulzadə

Azərbaycan milli istiqlal hərəkatının və  Azərbaycan Demokratik Respublikasının təməl daşını quran, sonralar ömür yolu, həyatı zəngin və keşməkeşli hadisələrlə dolu bir dastana çevrilən, xalqımızın ölümsüz lideri Məhəmməd Əmin Axund Hacı Molla Ələkbər oğlu Rəsulzadə 1884-cü il yanvarın 31-də Bakının Novxanı kəndində anadan olmuşdur. Atası din xadimi olsa da, həyata açıq gözlə baxmış, məktəb yaşına çatmış oğlunu şəriət dərslərini yox, dünyəvi elmləri öyrənməyə yönəltmişdir. Onun, oğlunu məşhur pedaqoq S.M.Qənizadənın (1846-1942) müdir olduğu ikinci “Rus-müsəlman” məktəbinə qoyması gələcək mütəfəkkirin taleyində böyük rol oynamışdır. Buranı bitirdikdən sonra M.Ə.Rəsulzadə öz təhsilini Bakı texniki məktəbində, rus dilində davam etdirmişdir. Onun inqilabi fəaliyyətinin ilk illəri də məhz bu dövrə təsadüf edir. 1902-ci ildə on yeddi yaşında olan M.Ə.Rəsulzadə “Müsəlman gənclik təşkilatını yaratmışdır (“Azərbaycan türk kultur dərgisi”, Ankara No269, 1989-cu il, səh.49). Bu XX əsrdə Azərbaycanda rus müstəmləkə üsul-idarəsinə qarşı gizli mübarizə aparan ilk siyasi təşkilat idi.
Az sonra “Müsəlman demokratik “Müsavat” cəmiyyəti” adı ilə gizli fəaliyyət göstərən bu təşkilatın bir qolu da İranda qurulmuş və burada başlamış məşrutə inqilabına istiqamət verici rəhbər qüvvəyə çevrilmişdir. M.Ə.Rəsulzadə ədəbi yaradıcılığa da bu illərdə başlamış, “Müxəmməs” adlı ilk əsəri “Şərqi Rus” qəzetində (1903-cü il No20) çap olunmuşdur. 1904-cü ilin axırlarında “Müsəlman demokratik “Müsavat” cəmiyyəti”nin əsasında RSDFP-nin Bakı komitəsinin nəzdində “Müsəlman sosial-demokrat “Hümmət” təşkilatı” yaradılmışdır. Bu təşkilatın baniləri Mir Həsən Mövsümov (1882-1907), Məmməd Həsən Hacınski (1875-1931) və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə olmuşlar. (“Бакински рабочи” qəzeti, No60, 18 mart, 1923-cü il). M.Əzizbəyov, N.Nərimanov, S.M.Əfəndiyev və başqa görkəmli inqilabçılar da 1905-ci ildən bu təşkilatın üzvü idilər. Təşkilatın “Hümmət” adlı qəzeti də nəşr edilmişdir (1904-1905-ci illər, cəmi 6 nömrə). Qəzetin əsas naşirlərindən biri də M.Ə.Rəsulzadə olmuşdur. Lakin hələlik onun bir nömrəsi də tapılmamışdır.

Read Full Post »

Fətəli Xan Xoyski

Fətəli Xan İsgəndər Xan oğlu Xoyski (1875-1920) Nazir olduğu tarix (26.12.1918 – 14.03.1919) / (24.12.1919 – 01.04.1920)

Fətəli Xan İsgəndər Xan oğlu Xoyski 1875-ci il dekabrın 7-də Şəki şəhərində anadan olmuşdur. Onun atası rus ordusunun general-leytenantı idi. Onların əsli Cənubi Azərbaycanın Xoy şəhərindəndir. Xoy xanı olan ulu babası Cəfərqulu İran şahı Fətəli ilə müharibədə məğlub olduğundan 20000 nəfərlik qoşunu ilə Üç kilsəyə – Eçmiədzinə sığınmışdı. 1803-1806-cı illər Rus-İran müharibələri dövründə rus qoşunlarına qoşulan Cəfərqulu xan imperator I Aleksandr tərəfindən təltif edilmişdir. O, 1807-ci ildə Şəki xanı təyin olunmuş və general-leytenant rütbəsinə layiq görülmüşdür. Cəfərqulu xan 1810-cu ildə vəfat etdikdən sonra Şəki xanlığını onun oğlu İsmayıl idarə edir. 1819-cu ildə İsmayılın vəfatından sonra Şəki xanlığı ləğv edilir və Rusiyanın tərkibinə qatılır. Bu nəsildən görkəmli sərkərdələr, dövlət xadimləri və ziyalılar çıxmışdır. Bunlardan biri də Fətəli xan Xoyskidir. O, Gəncə klasik gimnaziyasını, 1901-ci ildə isə Moskva Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmişdir. Fətəli xan əvvəlcə Gəncədə, sonra Suxumi, Batumi və Kutaisi dairə məhkəmələrində müxtəlif vəzifələrdə işləmişdir. Yekaterinador dairə məhkəməsində prokuror müavini təyin edilməsi Xoyskinin ictimai-siyasi fəaliyyətində yeni mərhələ olmuşdur. O, Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasından II Dövlət dumasına deputat seçilmişdir. Fevralın 2-də Peterburqun məşhur Tavriya sarayında toplanan Rusiya parlamentinin iclaslarında çıxış edən Fətəli xan çar hökumətinin Zaqafqaziyada və Azərbaycanda yeritdiyi müstəmləkəçilik siyasətini tənqid atəşinə tuturdu. O, kadet partiyasına üzv olmasına baxmayaraq, dumanın müsəlman deputat fraksiyasına daxil idi. F. Xoyski Rusiyanın müstəmləkəsindəki xalqlara məhəlli muxtariyyət verilməsini hökumətdən tələb edirdi. O, sonralar müxtəlif illərdə Bakı və Gəncə dairə məhkəmələrində iş kəsmək üzrə andçı – müvəkkil vəzifəsini icra etmişdir.

Read Full Post »

Alimardan Topchubashov

Alimardan Alakbar oglu Topchubashov (Azeri: Əlimərdan Topçubaşov) (May 4, 1862, Tbilisi – November 8, 1934, Paris) was a prominent Azerbaijani politician, foreign minister and speaker of the Parliament of Azerbaijan Democratic Republic.

Alimardan bey Topchubashov descended from Ganja branch of famous Topchubashi family and was born in Tiflis (now Tbilisi) in May 4, 1862. After studying at Tiflis Gymnasium, he entered Saint Petersburg University and graduated from the law faculty in 1888. He was offered to remain at University and teach law if he would convert to Christianity, but he refused and returned to the Caucasus, where he worked at several small positions. He married Pari Malikova, daughter of Hasan bey Zardabi, founder of the first Azerbaijani newspaper, Akinchi.

In 1897 oil magnate Zeynalabdin Taghiyev bought Kaspi newspaper and invited Topchibashov to be its editor-in-chief. Starting from that time he was actively involved in politics and quickly became one of the prominent leaders of Turko-Tatar and Muslim people of Russian Empire. His main platform was the political equality of all subjects of Russian Crown and the end to discriminations of Turco-Tatar and Muslim people. At the brink of the First Russian Revolution Topchubashov was one of the initiators of famous meeting of Azerbaijani intelligentsia and bourgeoisie at Taghiyev’s palace on March 15, 1905. As a result of this meeting a petition was addressed to Tsar asking for:

Read Full Post »

Fatali Khoyski – the Prime Minister

The first Prime Minister of the Azerbaijan Republic and the head of three Cabinets of Ministries, Fatali Khoyski was born on December 7, 1875, in Shaki (a city in northwest Azerbaijan), to the noble family of Iskandar Khoyski, a general-lieutenant in the Russian Army.

The distinguished ancestry of the Khoyski family goes back to the khans (royal title) of Khoy, a city in Iran, which became the root for this family name. However, after the wars between Russia and Persia, the family moved to Shaki.

A number of high-ranking officers, educators and famous public figures originated from the Khoyski family and Fatali was one of them. He received his initial education at the Classic High School (gymnasia) in Ganja, and later graduated from the Faculty of Law at Moscow University in 1901. As a lawyer and judge in various parts of the Caucasus, he was subsequently promoted to Deputy Prosecutor of the District Court.

In February 1907, Khoyski was elected to the Second Russian Duma (Parliament). As a member of the Moslem section, Khoyski advocated the removal of political and civil restrictions based on religion or faith. Khoyski was closely affiliated with to the Party of Constitutional Democrats, which was very influential in Russia.

However in June 1907, the Second Duma was dissolved by the Royal Decree of Czar Nicholas II. For almost ten years, Khoyski held the post of barrister at the District Courts of Baku and Ganja. His return to politics coincided with the abdication of the Russian czar in February 1917.

Although Khoyski himself never belonged to any political party, he was among those who demanded Azerbaijan’s autonomy at the “Musavat” Congress, an influential Azerbaijani national party initiated in October 1917, immediately following the communist coup in Petrograd (St. Petersburg).

Read Full Post »

Məmməd Yusif Cəfərov

Məmməd Yusif Hacıbaba oğlu Cəfərov ( 1885-1938 ) Nazir olduğu tarix ( 14.03.1919 – 22.12.1919 )

Məmməd Yusif Hacıbaba oğlu Cəfərov 1885-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. O, görkəmli pedaqoq, jurnalist Əli İsgəndər Cəfərzadənin kiçik qardaşıdır. M. Y. Cəfərov orta təhsilini Bakıda almış, sonra Moskva Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmişdir. O, Moskvada oxuyan azərbaycanlı tələbələrin təşkil etdiyi Azərbaycan etnoqrafik konsert gecələrinin və Azərbaycan həmyerlilər təşkilatının əsas rəhbərlərindən biri olmuşdur.

1912-ci ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirən M.Y. Cəfərov «Nikahın şəriət üzrə pozulması» haqqında rəy mövzusunda hüquq elmləri üzrə namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. O, həmin il Peterburqda açılan IV Dövlət Dumasına Bakı, Gəncə və İrəvan quberniyalarının müsəlman əhalisi tərəfindən deputat seçilmişdir. M.Y. Cəfərov Dumada kadet partiyasına qoşulmuşdur. O, Dumadakı çıxışlarında çar hökumətinin Azərbaycanda yeritdiyi müstəmləkəçilik siyasətini tənqid atəşinə tutmuşdur.

Read Full Post »

Əkbər ağa Şeyxülislamov

Şeyxülislamov Əkbər ağa İbrahim oğlu 1891-ci ildə İrəvan şəhərində anadan olmuşdur.1912-ci ildə Peterburq Yol Mühəndisliyi İnstitutuna daxil olmuşdur. ZDFR –nın hökumətində daxili işlər nazirinin müavini vəzifəsini icra etmişdir. Zaqafqaziya Federasiyasının süqutundan sonra 26 may 1918-ci ildə Milli Şuranın üzvü və İstiqlal Bəyannaməsini qəbulunda iştirak etmişdir.Paris Sülh Konfransına göndərilən Azərbaycan nümayəndə heyyətinin üzvü idi. Aprel işğalından sonra mühacirətdə yaşamış və siyasi fəliyyətini mühacirətdə davam etdirmişdir. 2 mart 1961-cı ildə Fransanın,Paris şəhərində vəfat etmişdir.

Read Full Post »

Camo bəy Hacınski

Camo bəy Hacınski Süleyman oğlu 14 iyun 1888 -ci ildə Quba şəhərində anadan olmuşdur. 1912-ci ildə Peterburq Universtetinin Hüquq fakultəsini bitirmişdir. Zaqafqaziya Seymi Müsəlman fraksiyasınin üzvü olmuşdur. Milli Şuranın üzvü və İstiqlal Bəyannaməsini imzalayan 26 nəfərdən biri idi. Hacınski Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 1-ci, 4-cü və 5-ci hökumətlərində təmsil olunmuşdur. Respublikanın rabitə sahəsində xüsusi xidmətləri olmuşdur. Aprel işğalından sonra mədəniyyət və maarif sahəsində fəaliyyətini davam etdirmişdir. 1922-ci ildə həbs olunaraq 3 il məhbəsdə saxlanıldıqdan sonra Solovki (Rusiya) düşərgəsinə göndərilmişdir. 1928-ci ildə azad olunaraq Bakıya gəlmiş lakin, 1938-ci ildə yenidən həbs edilərək sürgün olunmuş və 1942-ci ildə Rusiyanın Kirov vilayətinin Vyatka düşərgəsində vəfat etmişdir. 1956-cı ildə ona ölümündən sonra bəraət verilmişdir.

Read Full Post »